Pauls granny music

When I’m 64, Honey Pie, You gave me the answer, het zijn liedjes die samen een opmerkelijk onderdeel vormen binnen McCartney’s repertoire. ‘Pauls granny songs’ noemde John Lennon ze sarcastisch, Pauls opoe liedjes. En dat is een rake omschrijving. Want dat is het: muziek uit grootmoeders tijd, oubollig, kneuterig, maar ook erg vrolijk en met humor. Hoempapa muziek noemde ik het zelf, voordat ik bekend werd met de term ‘granny music’.

Het is de muziek waarmee McCartney als klein kind opgroeit. Vader Jim heeft in zijn jonge jaren een eigen band waarmee hij optreedt op feesten en partijen. Die band is al verleden tijd als Paul wordt geboren. Maar met kerst, op oudjaarsavond en bij familiefeesten kruipt Jim steevast achter de piano; English Music Hall-klassiekers uit de jaren twintig en dertig maken standaard onderdeel uit van Jims repertoire en als de stemming er goed in zit, zingt de hele familie mee. Voor de volwassen Paul staan deze liedjes symbool voor jeugdsentiment, nostalgie; ze roepen vooral warme gevoelens op.

Heel veel English Music Hall-nummers heeft McCartney niet geschreven, een flinke hand vol, waarvan de meesten afkomstig zijn uit eind jaren zestig. De bekendste is ongetwijfeld When I’m 64, van het album Sgt. Pepper’s Lonely hearts Club Band. 

Het is één van de oudste nummers van McCartney waarvoor hij de muziek al rond z’n vijftiende heeft geschreven. En in hun begintijd spelen de Beatles het regelmatig: Als tijdens een optreden de elektriciteit uitvalt of de apparatuur oververhit raakt, verzamelt de band zich rondom de piano, voor een akoestische uitvoering. Belangrijk voor McCartney is de humor die in de liedjes zit. Zo is ook When I’m 64 grappig bedoeld, waarbij de kwinkslag vooral zit in de tekst “will you still feed me?”. Vrij vertaald bedoelt hij ‘zal je me nog voederen?’, alsof het om een oude, seniele man gaat die zelf niet meer in staat is om te eten. Het beeld van een gezapig oud stel krijgt in één keer een heel andere dimensie. Het is wel een heel subtiele grap, die mij als niet-Engelstalige in eerste instantie is ontgaan.

Your Mother Should Know is de afsluiter van de film Magical Mystery Tour, waarbij John, Paul George en Ringo dansend in smoking van een grote showbizz-trap afdalen. Alles geheel in de stijl van ouderwetse Britse danszalen.
The White Album is rijkelijk bedeeld. Honey Pie is een ode aan de muziekstijl en om het een extra jarendertigsfeer te geven is in het begin het geruis van een 78-toerenplaat te horen. Ook helemaal jaren dertig is Martha My Dear, dat gaat over zijn hond, de schapendoes Martha. Een twijfelgeval is Ob-la-di-ob-la-da  dat ontegenzeglijk English Music Hall-invloeden heeft, maar ook een sterke ska-component. Volgens de overlevering had Lennon een grondige hekel aan dit nummer; in dit geval sprak hij over “Paul’s granny shit”.

Op Abbey Road staat Maxwell’s Silver Hammer, een komisch nummer waarin ene Maxwell met zijn zilveren hamer de ene na de andere moord pleegt, tot de rechter aan toe. Een groter contrast dan tussen de lugubere tekst en de uitermate vrolijke melodie is nauwelijks denkbaar. Het is niet bepaald een favoriet onder de overige bandleden, al heeft dat vooral te maken met de enorme hoeveelheid tijd die McCartney eraan laat besteden.

Met Wings neemt hij in 1974 You gave me the answer op, een ode aan Fred Astaire. Daarna is het wel gedaan met de ‘fruity old songs’, zoals McCartney ze zelf pleegt te noemen. Op het album Tug of War verschijnt nog wel Ballroom Dancing, een hommage aan de Britse danszalen en de bijbehorende muziek. Maar het nummer zelf is toch vooral een uptempo rockliedje. Het enige andere solowerk dat eventueel nog tot het genre gerekend kan worden is English Tea, van het album Chaos and Creation in the Backyard, uit 2005. Hierin schetst McCartney een beeld van een Engeland dat langzaam aan het verdwijnen is; dat van oude, rijke, excentrieke dametjes die op een zonnige namiddag thee nuttigen in een zorgvuldig aangelegde tuin. Het ouderwetse taalgebruik in de tekst en de oubollige muziek zijn perfect in balans.

Juist door het kneuterige karakter van de liedjes wordt er nogal eens neerbuigend over gedaan. Als vrienden, collega’s of de media na de release van Sgt. Pepper vragen naar hun mening over When I’m 64 voelen Lennon en ook George Harrison zich enigszins gegeneerd. Het is niet zo cool voor een rock ‘n’ roll-band, aldus Lennon in 1979: "I would never even dream of writing a song like that."

Lennon mag zich van tijd tot tijd negatief hebben uitgelaten over Pauls granny music, als je McCartney mag geloven was de muziekstijl een gedeelde liefde. Zo is het Lennon die op geweldige wijze en geheel in jaren dertig stijl lead gitaar speelt op Honey Pie, een rol die normaal is weggelegd voor George Harrison. En over When I’m 64 was hij uiteindelijk ook wel best te spreken: “Paul wrote it in the Cavern days. We just stuck a few more words on it like 'grandchildren on your knee' and 'Vera, Chuck and Dave' ... this was just one that was quite a hit with us.” Lennon moest er alleen niet aan denken om zelf dergelijke liedjes te schrijven. En daarin zit een belangrijk verschil met McCartney: Waarom zou je het laten, als je het leuk vindt? Of zoals Wings-gitarist Denny Laine antwoordt op de waaromvraag:

“Because you can! Why not? It’s Paul being Paul. (…) Why would you be negative about it? To me that’s stupid too. You develop things, you do all sorts of things, and at the end of the day you got a body of work. You got this or that, of which you can choose from.”

Dat dit genre ook tot zijn repertoire behoort, is typerend voor McCartney. Het is een continue proces van experimenteren met en adopteren van andere, oude en nieuwe, muziekstijlen om zo elke keer weer de grenzen te verleggen. Denny Laine: “You have to have the guts to do that.”

André Homan

André Homan is a Dutch writer and journalist.

Oudere post